Trầm cảm sau sinh là gì?
Bệnh trầm cảm sau sinh con là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc, hay có suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, buồn chán và lo lắng về nhiều vấn đề trong cuộc sống. Bệnh lý này có thể ở mức nhẹ, vừa hoặc nặng, tự khỏi hoặc thậm chí sẽ không thể tự hết nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.
Theo các chuyên gia tâm lý thì sau khi sinh con, cơ thể người phụ nữ thường có những sự thay đổi đột ngột về nội tiết nên dễ dẫn đến cảm giác mệt mỏi, trầm cảm. Ngoài ra, thể tích máu, hệ miễn dịch, huyết áp và chuyển hóa lúc này cũng biến đổi nên dẫn đến những bất ổn về cảm xúc. Các dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh thường không được gia đình chú ý, chỉ đến khi xảy ra nhiều hậu quả đau lòng thì người ta mới nghĩ lại về các dấu hiệu gợi báo của căn bệnh này.
Dấu hiệu trầm cảm sau sinh
Phụ nữ có các biểu hiện sau, cần nghĩ ngay đến trầm cảm sau khi sinh:
Tâm trạng cảm thấy buồn, thậm chí không biết lý do vì sao buồn, vô vọng, trống rỗng, hay thấy quá tải về mọi thứ xung quanh.
Khóc thường xuyên, khóc nhiều hơn bình thường, thậm chí không biết lý do vì sao lại khóc.
Luôn cảm thấy lo sợ, sợ hãi.
Buồn phiền, cáu kỉnh, bồn chồn.
Rơi vào trạng thái mất ngủ, không thể yên tâm ngủ say, hoặc ngủ quá nhiều.
Khó khăn khi tập trung, mất tập trung, khó đưa ra các quyết định.
Giận dữ, mất kiểm soát.
Không quan tâm đến bản thân, thấy không còn các sở thích như ngày xưa.
Đau đớn về cả thể chất và tinh thần, nhức đầu, đau dạ dày, đau cơ, mệt mỏi.
Ăn quá ít, không muốn ăn, có trường hợp lại ăn rất nhiều.
Ngại tiếp xúc với người khác, xa lánh người thân, bạn bè, thậm chí không muốn gần gũi với con.
Không tin tưởng khả năng có thể che chở, bảo vệ và nuôi dưỡng cho con.
Xuất hiện các ý nghĩ làm hại bản thân và con
Nguyên nhân dẫn tới trầm cảm sau sinh?
Một số nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn tới bệnh trầm cảm ở phụ nữ sau sinh chính là:
– Do những thay đổi về nội tiết: Sau khi sinh con, cơ thể người phụ nữ sẽ có sự giảm đột ngột estrogen và progestrogen. Ngoài ra, hormones tuyến giáp cũng giảm nhanh chóng nên gây ra cảm giác mệt mỏi và trầm cảm;
– Do có sự thay đổi về thể tích máu, hệ miễn dịch, huyết áp và sự chuyển hóa trong cơ thể;
– Do mâu thuẫn gia đình, các vấn đề tài chính hoặc không có sự giúp đỡ của người thân;
– Do gặp nhiều khó khăn trong việc chăm sóc em bé. Từ đó cảm thấy mất hứng thú sống và không kiểm soát được cuộc sống bản thân;
– Do di truyền.
Trầm cảm sau sinh gây ra hậu quả gì?
Đối với bà mẹ bị trầm cảm sau sinh
Trầm cảm sau sinh không được điều trị có thể kéo dài hàng tháng hoặc lâu hơn, đôi khi trở thành một rối loạn trầm cảm mãn tính. Ngay cả khi được điều trị, trầm cảm sau sinh làm tăng nguy cơ trầm cảm trong tương lai của người phụ nữ. Phụ nữ bị trầm cảm sau sinh thường:
– Không có đủ năng lượng để hoạt động nhất là trong chăm sóc con cái
– Người mẹ Không thể chăm sóc em bé
– Có nguy cơ tự tử cao hơn
Đối với em bé có mẹ bị trầm cảm sau sinh
Con của những bà mẹ bị trầm cảm không được điều trị; có nhiều khả năng gặp vấn đề về cảm xúc và hành vi như:
– Chậm phát triển ngôn ngữ và vấn đề học tập
– Các vấn đề liên kết mẹ-con bị ảnh hưởng nặng nề
– Có thể có những hành vi bất thường hoặc dễ kích động hơn trẻ bình thường
– Trẻ có thể thường có những cảm xúc tiêu cực
– Chậm phát triển chiều cao và nguy cơ béo phì cao hơn trẻ khác
– Trẻ có thể thường xuyên căng thẳng và khó thích nghi với môi trường; gặp vấn đề về hòa nhập xã hội.
Đối với các ông bố
Người bố có vợ bị trầm cảm sau sinh có nguy cơ trầm cảm cao. Những căng thẳng trong gia đình phát sinh triền miên; gây ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe và hạnh phúc gia đình.
Điều trị bệnh trầm cảm sau sinh bằng cách nào?
Hỗ trợ từ người thân
Sự hỗ trợ từ người thân có vai trò quan trọng trong quá trình điều trị trầm cảm sau sinh. Bởi đây chỉ là giai đoạn tạm thời; và người mẹ có thể hồi phục nhanh nếu được nhận được sự quan tâm từ những người xung quanh.
Những biện pháp người thân cần thực hiện để hỗ trợ người mẹ vượt qua chứng trầm cảm:
Khuyến khích và chủ động đưa người bệnh đến thăm khám ngay khi nhận thấy các triệu chứng bất thường. Ngoài ra, cần chú ý mức độ tuân thủ điều trị và sự cải thiện của bệnh nhân khi dùng thuốc. Nếu nhận thấy đơn thuốc không có hiệu quả; nên động viên người bệnh quay trở lại phòng khám/ bệnh viện.
Thường xuyên động viên, chia sẻ với người bệnh. Nhưng cần tránh tình trạng đối xử quá đặc biệt khiến bệnh nhân cảm thấy tội lỗi, bi quan, có cảm giác bản thân vô dụng và bất tài.
Hỗ trợ người mẹ trong việc chăm sóc con cái. Đồng thời khuyến khích phụ nữ sau sinh nghỉ ngơi và dành thời gian chăm sóc bản thân.
Để tránh những tình huống đáng tiếc; cần đảm bảo luôn có người thân bên cạnh mẹ và bé trong thời gian điều trị.
Sử dụng thuốc
Sử dụng thuốc là một trong những phương pháp điều trị trầm cảm sau sinh được áp dụng phổ biến. Tuy nhiên khác với người bình thường, phụ nữ mang thai có thể gặp phải một số tác dụng phụ khi dùng thuốc; (chủ yếu là do thuốc bài tiết qua sữa mẹ). Do đó, bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng giữa rủi ro và lợi ích trước khi chỉ định thuốc. Ở một số trường hợp cần thiết; bệnh nhân cần ngưng cho trẻ bú trong thời gian điều trị.
Trị liệu tâm lý
Trị liệu tâm lý là phương pháp được nhiều chuyên gia. Bác sĩ chuyên khoa khuyến khích sử dụng trong tất cả các trường hợp điều trị chứng trầm cảm sau sinh. Trong thời gian đầu trị liệu, đa phần các bệnh nhân đều gặp khó khăn trong việc chia sẻ vấn đề của bản thân bởi ảnh hưởng từ sâu trong tâm lý. Tuy nhiên, về lâu dài người bệnh được chuyên gia tâm lý định hướng tư duy, nhìn nhận vấn đề khách quan và mở lòng hơn, cải thiện với suy nghĩ tích cực để quyết tâm tìm lại sự vui vẻ, hạnh phúc trong cuộc sống.
Xem thêm
CHĂM SÓC MẸ SAU SINH ĐÚNG CÁCH
Phòng ngừa trầm cảm sau sinh
Dự phòng trầm cảm sau sinh đặc biệt cần thiết với những người có tiền sử trầm cảm hoặc trầm cảm sau sinh.
Ngay từ khi mang thai
• Đối với phụ nữ bình thường, ngay từ khi mang thai nên được quan tâm và chăm sóc cả về dinh dưỡng và tinh thần. Phụ nữ mang thai nên tự mình tham gia các hoạt động tích cực như đi bộ, vận động nhẹ, nghe nhạc, học một bộ môn nghệ thuật nào đó hoặc gặp gỡ bạn bè – người có kinh nghiệm thai kỳ… để giúp tâm trạng luôn ổn định, vui vẻ.
• Với phụ nữ có tiền sử trầm cảm hoặc dấu hiệu nên gặp chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ. Trong trường hợp nghiêm trọng, thuốc chống trầm cảm có thể được khuyến nghị phù hợp với phụ nữ mang thai.
Sau khi sinh
• Sau khi sinh em bé, bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra sớm sau sinh để sàng lọc các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm sau sinh. Càng phát hiện sớm, việc điều trị sớm hơn có thể bắt đầu. Nếu bạn có tiền sử trầm cảm sau sinh, bác sĩ có thể đề nghị điều trị chống trầm cảm hoặc trị liệu tâm lý ngay sau khi sinh.
• Phụ nữ sau khi sinh cần có chế độ sinh hoạt phù hợp:
– Lối sống lành mạnh bao gồm các hoạt động thể chất như đi dạo với bé hàng ngày. Được nghỉ ngơi đầy đủ, ăn thực phẩm lành mạnh và tránh uống rượu.
– Không gây áp lực cho bản thân phải làm tất cả mọi thứ. Điều chỉnh mong muốn của bản thân, không cố gắng để đạt mọi thứ hoàn hảo, chỉ làm những gì bạn có thể.
– Dành thời gian cho chính mình. Nếu bạn cảm thấy như thế giới đang đổ hết lên đầu bạn, hãy dành thời gian cho bản thân. Mặc quần áo đẹp, ra khỏi nhà và ghé thăm một người bạn hoặc làm một vài việc vặt. Hãy dành thời gian ở một mình với người bạn đời.
– Tránh việc tự cô lập bản thân. Bàn bạc với chồng, gia đình và bạn bè của bạn về các cảm xúc của bạn. Hỏi các bà mẹ khác về những trải nghiệm của họ. Phá vỡ sự cô lập để giúp bạn cảm thấy hòa mình trở lại với cuộc sống.
– Yêu cầu giúp đỡ: Cố gắng mở lòng với những người thân và cho họ biết bạn cần sự giúp đỡ. Nếu ai đó nhận trông bé để bạn có thể nghỉ ngơi, hãy nhận sự giúp đỡ. Bạn có thể ngủ, chợp mắt một chút hoặc bạn có thể xem một bộ phim hay uống cà phê với bạn bè.